Linux is een naam voor de groep besturingssystemen, Linux-distributies, die gebaseerd zijn op de Linux-kernel.
De kernel is het diepste deel van de computer die alle processen aanroept en toestemming geeft, zodat niet alles door elkaar gaat lopen.
Hier ga ik verder niet op in: daarvoor hebben we iets als bijvoorbeeld Wikipedia.
De Linux-kernel is dus een kernel, welke voor het eerst door Linus Torvalds is ontworpen.
Er is dus niet één Linux besturingssysteem, nee, er zijn er velen, niet alleen voor de PC, maar ook speciaal voor servers of juist voor PDA's of navigatiesystemen (embedded Linux).
In deze tutorial vertel ik alleen over Linux besturingssystemen voor de PC.
Waarom je Linux zou gebruiken? Nou het heeft vele voordelen boven bijvoorbeeld MS Windows of Mac:
Linux is meestal lichter: minder ruimte op je harde schrijf en minder geheugen nodig (meestal is 256MB geheugen meer dan genoeg!)
Linux is over het algemeen een stuk sneller
Linux kan behoorlijk grafisch en gebruiksvriendelijk zijn.
Linux heeft al veel programma's voor geïnstalleerd
Virussen heb je nauwelijks last van, omdat er immers vrijwel geen virussen voor Linux zijn en daarnaast moet voor elke systeembewerking toestemming gegeven worden (nee, niet zo streng als Vista of Windows 7)
En het mooiste: bijna alles is Open-Source, en GRATIS!
Linux is het meest gebruikte besturingssysteem voor servers: alle google-servers en die van wikipedia draaien er ook op.
Ook de meeste supercomputers draaien erop en bijna alle distributies bevatten een Nederlandse uitvoering.
Een besturingssysteem bestaat uit grofweg twee delen:
Zoals in het begin genoemd heb je bijvoorbeeld een kernel; om dit grafisch weer te geven gebruik je een desktopomgeving.
Linux besturingssystemen hebben dus altijd als kernel de Linux-kernel.
Als desktop omgeving wordt meestal Gnome gebruikt, of ook populair KDE; voor lichtere PC's is er xFce.
Bijvoorbeeld Fedora 10 KDE: dit is de Linux-distributie Fedora 10 met desktopomgeving KDE.
We weten nu hoe Linux een beetje in elkaar zit, maar elk besturingssysteem bestaat uit een kernel met een desktopomgeving. Dus wat maakt Linux nou zo speciaal; wat zijn de voordelen, en wat zijn de nadelen? Ik heb al wat voordelen opgenoemd, maar er is natuurlijk wel wat meer te vertellen.
Ten eerst maakt Linux gebruik van een Package Manager. Dit is een programma welke een overzicht toont van alle duizenden gratis programma's die je voor je Linux besturingssysteem kunt installeren. Dit kunnen programma's zijn als openOffice of GIMP, maar ook diverse serversoftware of tooltjes om je systeem te optimaliseren. Deze downloads zijn ook in categorieën ingedeeld, wat het zoeken nog gemakkelijker maakt (screenshots volgen). Ook beschikken sommige distributies over een programma om programma's te downloaden, net zoals in de Package Manager.
Ook maakt Linux gebruik van Terminal, wat een beetje te vergelijken is met MSDOS. Dit heeft zowel voor- als nadelen: Een voordeel is dat je snel met een commando een programma kunt uitvoeren en mappen en bestanden kunt beheren. Ook kun je hiermee snel bestanden of zelf hele programma's of pakketten downloaden en ingepakte bestanden uitpakken. Een tutorial over veel gebruikte commando's in Terminal zal komende week verschijnen. Een nadeel van Terminal is dat je wel de commando's uit je hoofd moet kennen; anders moet je ze telkens weer opzoeken (een handige help-functie zit er niet bij); het is verder ook veel typewerk en moet je vaak als root inloggen (meer hierover in mijn volgende tutorial).
Nog een nadeel aan Linux is dat de rechten van bestanden en mappen heel anders werken dan in Windows, en dan heb ik het nog niet eens over de indeling gehad, welke totaal niet te vergelijken is met die van Windows. Als je met PHP werkt zul je ongetwijfeld de functie chmod() kennen. Hierin kun je dan een waarde meegeven bestaande uit een combinatie van drie van de cijfers 1, 2 en 4, bijvoorbeeld 755. Zo werkt het in Linux zelf ook: bij een tabblad rechten bij de eigenschappen van een bestand of map kun je de eigenaar, de groep en anderen apart rechten geven (zie mijn tutorial over chmod bij de categorie Overig voor meer informatie). Als je geen eigenaar bent en je hebt geen rechten, ook al ben je als admin ingesteld, dan kun je er al niet zomaar bij: je zult dan in Terminal in moeten loggen als admin en met het commando chown jou eigenaar maken.
Nu we het toch een beetje over de accounts en hun types hebben wil ik het wel even over het accountbeheer hebben. Dit werkt wel handig: je maakt een account aan welke je aan een groep toevoegd, bijvoorbeeld admin, root, nobody, user etc. Elke groep (welke je ook zelf bij kunt maken) kun je bepaalde rechten meegeven, handig als je de computer met anderen deelt of als je hem als server gebruikt waar verschillende mensen verbinding mee moeten maken.
Een voordeel van veel programma's op Linux is dat het veel shell bestandjes zijn, of python, of perl... wat ik hiermee wil zeggen is dat je de code kunt bekijken in, om het maar even in Windows termen te noemen, Kladblok (bij Ubuntu is dit bijvoorbeeld Muispad). Een nadeel hiervan is echter weer dat je deze programma's via de Terminal uitvoert: weer commando's dus en een niet-grafische werkomgeving. Vaak heb je dus geen grafische interface bij programma's of Packages in Linux, wat, naast dat het niet al te mooi oogt, ook minder gebruiksvriendelijk is.
Nog een nadeel is dat je minder gemakkelijk aan je drivers komt en dat de CD-ROMs die je hebt liggen lang niet altijd zullen werken, omdat ze alleen voor Windows zijn.
Er zijn echt wel wat meer voor- en nadelen, maar ik houd het even hierbij (dit is al een aardig stukje tekst). Als me meer binnenschiet zal ik het erbij zetten (als je zelf nog iets weet kun je dat uiteraard ook zeggen, zodat ik het erbij kan zetten).
Tja, dat ik ik moeilijk voor je beslissen, maar ik kan je wel bij de keuze helpen.
Linux heeft dus vele voordelen zoals in paragraaf 2 gelezen, maar ook nadelen: zo is er minder software voor (alhoewel dit best meevalt) en het werkt vaak anders dan het vertrouwde Windows.
Als je Windows of Mac een beetje zat begint te worden dan kun je eens een Linux-distributie uitproberen.
De meeste Linux-distributies geven een Live CD uit: een CD-rom waarvanaf je het besturingssysteem kunt draaien zonder installatie of hardeschijfgebruik, zodat je dus makkelijk alles kunt uitproberen.
Zoek eens rustig naar wat distributies en kies er eentje (of enkele) die je wel leuk lijkt.
Enkele Linux-distributies vind je op wikipedia (een beetje naar beneden scrollen).
Als je dan een besturingssysteem hebt gekozen moet je vaak nog de desktopomgeving kiezen.
De drie meest voorkomenden zijn Gnome, KDE en xFce.
Gnome is de standaard bij Linux, KDE is wat grafischer en heeft meer van Windows weg qua gebruiksgemak, maar is dan ook zwaarder.
Voor de lichtere of oudere PC's kun je het beste xFce gebruiken, welke dan nog het meeste van Gnome weg heeft.
Na installatie kun je altijd nog de desktopomgeving wijzigen, al is dit meestal niet zo gemakkelijk.
Als je naar de website van het besturingssysteem gaat kun je daar vaak een *.iso bestand downloaden (gemiddeld 600MB) welke je dan moet branden met een brandprogramma voor image-files (nee, geen plaatjes, maar iso-bestanden).
Een goed en gratis programmatje hiervoor is ImgBurn.
Brand het gedownloadde iso-bestand dan met de image-burner op een CD-ROM en je zult zien dat je na het branden (als alles goed is gegaan) een CD hebt met meerdere bestanden en mappen.
Start de PC opnieuw op met de gemaakte Live CD nog in de speler en je zult zien dat je PC nu vanaf deze Live CD opstart en je de Linux-distributie kunt uitproberen en eventueel gelijk installeren.
Als het OS niet laadt, dan kan het zijn dat de CD mislukt is, of dat je de Boot instellingen in de BIOS niet goed hebt ingesteld.
Een andere manier om te kijken welke distributie het beste bij je past is met behulp van een distributie kiezer wizard.
Dit is een website waarop een paar vragen gesteld worden en uiteindelijk krijg je zo een besturingssysteem eruit wat waarschijnlijk het beste bij je past.
Een voorbeeld van zo'n wizard is: http://www.zegeniestudios.net/ldc.
(Het vermelden over de distributie kiezer wizard is een idee van Boukefalos; bedankt daarvoor).
Als je dan een Linux-distributu hebt gekozen met een desktopomgeving, dan kun je hem gaan installeren.
Soms kun je het besturingssysteem vanaf de Live CD gelijk installeren (zoals bij Ubuntu), bij anderen moet je een apart iso-bestand downloaden (zoals bij Fedora).
Als je vanaf de Live CD kunt installeren zul je op je bureaublad een pictrogram Instal to Harddisk of iets dergelijks zien: openen en de stappen volgen.
Als je een aparte installatie CD (of DVD) moet branden, dan kun je deze uitvoeren als je PC in bijvoorbeeld Windows opgestart is.
Mocht je problemen ondervinden dan kun je altijd wel ergens een documentatie of forum vinden.
Wat is jouw favoriete javascript framework? (S: 18, R: 2)
